Czym jest percepcja słuchowa?
Percepcja słuchowa to zdolność do odbioru dźwięków – ich rozpoznawania, różnicowania oraz interpretowania przez odniesienie do poprzednich doświadczeń.
O tym czy poziom percepcji słuchowej dziecka jest prawidłowy (czyli właściwy dla jego wieku), decyduje kilka elementów (m.in. słuch fonematyczny – zdolność rozpoznawania i różnicowania dźwięków, np. kosa – koza, żal – szal; analiza i synteza słuchowa; pamięć słuchowa). Deficyt percepcji słuchowej może utrudniać nabywanie ważnych umiejętności – czytania, pisania, mowy – jej rozumienia i poprawnego artykułowania dźwięków.
Dlaczego warto pracować nad percepcją słuchu?
Zaburzenia percepcji słuchowej u dzieci w wieku szkolnym, mogą być symptomatyczne dla dysleksji typu słuchowego. Aby zminimalizować ryzyko wystąpienia trudności w tym zakresie, warto ćwiczyć z dzieckiem – należy przy tym pamiętać, aby ćwiczenia te nie były dla niego męczące i nadmiernie obciążające.
Oto nasze propozycje (dla pięciolatków i dzieci starszych), które można wykorzystać podczas długich jesiennych i zimowych wieczorów.
Odtwarzanie struktur dźwiękowych
wystukiwanie rytmu (wcześniej zaprezentowanego przez rodzica, np. dwa uderzenia o stół – trzy klaśnięcia – dwa tupnięcia. Prezentowany rytm powinien być dostosowany do możliwości dziecka – zaczynamy od prostych, stopniowo zwiększając stopień trudności);
wyklaskiwanie rytmu na podstawie ustalonego wcześniej schematu graficznego (np. kwadrat = tupanie, trójkąt = klaskanie, koło = uderzanie rękami o nogi, rodzic układa figury w określony sposób, a dziecko musi odtworzyć rytm zgodnie z ustaloną zasadą – jaka figura odpowiada jakiemu dźwiękowi. Ważne: stopniowanie trudności – najpierw 3 figury, a potem 6, 9).
Śpiewanie/powtarzanie wyrazów podanych przez rodzica najpierw dwa trzy wyrazy, potem coraz więcej (np. kot – sanki – stół).
Różnicowanie dźwięków z najbliższego otoczenia
nazywanie ich i naśladowanie
rozpoznawanie osób po głosie (można wcześniej nagrać głos osób z otoczenia dziecka – mamy, taty, babci, zadaniem dziecka jest rozpoznać, do kogo należy prezentowany głos);
łączenie dźwięku z obrazkiem – np. czajnik (zdjęcie czajnika, konkretny przedmiot) z zaprezentowanym dźwiękiem (np. puszczonym z płyty);
zabawa „Co słyszę?” – rodzic chowa się i prezentuje jakiś dźwięk (z otoczenia dziecka, np. szczekanie psa), zadaniem dziecka jest odgadnąć jaki to dźwięk.
Podział zdań na wyrazy i wyrazów na sylaby (wyrazy dwusylabowe, wyrazy trzysylabowe, wyrazy wielosylabowe)
Łączenie sylab w wyrazy – Jaki to będzie wyraz, kiedy powiem pił-ka? A kiedy powiem sa-mo-lot?Najpierw wyrazy składające się z 3 sylab, potem coraz trudniejsze.
Wyodrębnianie pierwszej głoski
– Co słyszysz na początku wyrazu Ania/Ul/Ewa itp. Najpierw dziecko powinno opanować wyróżnianie samogłosek, a potem spółgłosek na początku wyrazu (biurko, samochód itp.)
Różnicowanie wyrazów podobnie brzmiących np. półka-bułka, kosa-koza
Zabawa w dobieranie wyrazów na określoną głoskę, tworzenie ciągów wyrazowych – („Teraz będziemy mówić wyrazy na literę a” itp.)
Łączenie głosek w wyrazy dzielenie wyrazów na głoski
Jaki to wyraz kiedy mówię m-a-m-a?
Jakie litery słyszysz w wyrazie domek – przeliteruj
Segregowanie wyrazów wg ilości sylab, głosek
rodzic przygotowuje karteczki z różnymi wyrazami (nazwy zwierząt, owoców itp., jeden wyraz na jednej karteczce.
Zadaniem dziecka jest przeczytać głośno każdy wyraz, podzielić go na sylaby lub głoski, a następnie przyporządkować do określonej grupy, np. grupy zielonej („Na zielonej kartce połóż te wyrazy, które mają trzy sylaby, a na żółtej te, które mają cztery sylaby”)
Szukanie ukrytych wyrazów w innych wyrazach np. ser-ce, gra-bie (rodzic wypowiada te wyrazy, a zadaniem dziecka jest „znalezienie” innego wyrazu w prezentowanym).
Wspólne układanie i nauka rymowanek uzupełnianie słów w znanych rymowankach, np. lata osa koło …., śnieżek prószy marzną …… Można również wesołe układać rymowanki o członkach rodziny, a następnie uczyć się ich wraz z dzieckiem na pamięć.
Ćwiczenie pamięci słuchowej rodzic prezentuje dziecku ciąg cyfr, wyrazów (np. owoców), zadaniem dziecka jest zapamiętać te elementy i odtworzyć w kolejności podanej przez rodzica (na początek trzy, cztery elementy, stopniowo coraz więcej).
Wspólna nauka piosenek, wierszyków, tekstów można przygotować krótki teatrzyk, występ dla pozostałych członków rodziny. Występ przed babcią i dziadkiem i wypowiedzenie z pamięci wierszyka, układanie rymowanek, wyszukiwanie w otoczeniu wyrazów zaczynających się na literkę „p” – nauka może być świetną zabawą!
Wspólne czytanieAnita Janeczek-Romanowska, psycholog