Nauka mówi o pozytywnym wpływie wysiłku fizycznego na rozwój ciała i samopoczucia ludzi. Pomimo tego od kilku lat zwiększa się liczba otyłych dzieci i młodzieży.
Jaki wpływ ma aktywność fizyczna na nasz umysł?
Badania naukowe wskazują, że wpływa ona pozytywnie na prędkość, z jaką przetwarzamy informacje, polepsza pamięć. Dzieci aktywne fizycznie potrafią łatwiej skupić uwagę na wykonywanej czynności, a co za tym idzie uzyskują lepsze wyniki w nauce. Oprócz tego, osoby, które osiągały najlepsze wyniki w testach fizycznych, częściej decydowały się na ukończenie wyższej edukacji i znajdowały się w lepszej sytuacji materialnej niż ich mniej zdolni fizycznie koledzy.
Warto więc zadbać o pewne minimum aktywności fizycznej, która nie tylko pozytywnie koreluje ze stanem ciała, ale również z rozwojem umysłu, lepszymi wynikami w nauce, a także rozwojem w życiu zawodowym. Wyniki przeprowadzonych badań powinny zainteresować zwłaszcza rodziców, którzy mają ogromny wpływ na to, czy ich własne dzieci będą dbały o kulturę fizyczną od najmłodszych lat.
Ruch wspomaga Twoją naukę
Proces uczenia musi iść w parze z ruchem. Brak ruchu wpływa negatywnie na rozwój psychofizyczny. Dysleksja, dysortografia, dysgrafia, dyskalkulia, które coraz częściej zauważamy wśród dzieci to zdaniem ekspertów między innymi efekt ograniczenia aktywności fizycznej. Jeśli sytuacja nie ulegnie zmianie trudności w nauce wśród najmłodszych będą się pogłębiać.
Wpływ ruchu na rozwój psychofizyczny jest od dawna tematem badań naukowców. Wiele poczynionych obserwacji jednoznacznie wskazuje na to, że bez odpowiedniej dawki ruchu i aktywności fizycznej ciało człowieka rozwija się gorzej i znacznie wolniej. Ten aspekt jest szczególnie istotny w przypadku dzieci, które do właściwego i zdrowego rozwoju potrzebują różnego rodzaju bodźców, w tym właśnie ruchowych. I nie chodzi tutaj tylko i wyłącznie o wzrost masy mięśniowej czy sprawności fizycznej najmłodszych. Ruch bowiem, poza hartowaniem ciała, wpływa pozytywnie na mózg – stymuluje jego rozwój.
Wiele zrealizowanych badań pokazuje, że już po 10 minutach ćwiczeń aerobowych następuje poprawa procesów poznawczych u dzieci. U osób, które się ruszają, komunikacja między dwiema półkulami przebiega szybciej i w bardziej zintegrowany sposób, a to z kolei sprawia, że zarówno dzieci, jak i dorośli z łatwością przyswajają nową wiedzę czy umiejętności.
Ruch – potrzebny do rozwoju mózgu
Korzyści, jakie dziecko czerpie z ruchu nie da się przecenić. Nawet 5 minut nieskomplikowanych, atrakcyjnych dla uczniów ćwiczeń w czasie lekcji sprawi, że będą oni chętniej i z większym zainteresowaniem uczestniczyli w zajęciach. Ponadto dzieci bez odpowiedniej dawki ruchu mogą mieć problemy w nauce czytania i pisania, z koncentracją uwagi, wyrażaniem własnych emocji.
Paul Denisson, autor kinezjologii edukacyjnej, proponuje ćwiczenia bardzo łatwe i bezpieczne, które prowadzą do integracji obu półkul mózgu, czego efektem może być np.: płynne czytanie lub poprawa koncentracji uwagi dziecka na własnych ruchach i działaniu. Dennison zaobserwował, które ruchy wywierają dobroczynny wpływ na dzieci i opierając się na tym, stworzył kanon podstawowych ćwiczeń, które nazwał gimnastyką mózgu.
Dzięki gimnastyce mózgu:
wspomagamy rozwój dziecka,
pokonujemy trudności rozwojowe dzieci,
rozwijamy twórcze myślenie dzieci,
usprawniamy zaburzone funkcje wzrokowe, słuchowe, ruchowe, pamięć, koncentrację uwagi oraz koordynację wzrokowo-ruchową, a także skuteczne uczenie się,
redukujemy napięcie wywołane stresem,
przywracamy naturalny mechanizm rozwoju każdego dziecka,
poprawiamy pamięć długo i krótkoterminową,
diagnozujemy ewentualne dysfunkcje.
Polacy są coraz bardziej otyli i mniej sprawni fizycznie
Do niedawna panowało przekonanie, że myślenie to wyłącznie sprawa mózgu. Dzisiaj już wiemy, że tak nie jest, a ruch powinien być obecny w życiu każdego człowieka. Do sprawnego funkcjonowania organizmu młodego człowieka nie jest potrzebny sport wyczynowy. Chodzi o proste ćwiczenia. Najważniejsze, by ruszać się regularnie, spacerować, przebywać jak najwięcej na świeżym powietrzu. Jest to szczególnie ważne, gdyż od początku lat 80-tych, w Polsce obserwuje się stałą degradację sprawności fizycznej wśród najmłodszych.
Z badań wynika, że dzieci są coraz mniej sprawne ruchowo i stale przybierają na wadze. Systematyczne, ogólnopolskie diagnozy kondycji fizycznej dzieci i młodzieży w wieku 7-19 lat przeprowadzane są, co dekadę od roku 1979. Ostatnia ich edycja miała miejsce w 2009 roku. Badanie polegało na sprawdzeniu, jakie wyniki uzyskują dzieci w bardzo prostych ćwiczeniach jak, np. próba siadów z leżenia tyłem w czasie 30 s., skok w dal z miejsca, bieg (wahadłowy) na 40 metrów, bieg na 600 czy 1000 metrów, a także czas zwisu na drążku. Wyniki niestety nie są zadowalające.
Na postawie tych badań można jednoznacznie stwierdzić, że im lepiej się nam żyje i im więcej korzyści czerpiemy z otaczających nas luksusów, tym jesteśmy mniej sprawni fizycznie i bardziej otyli. Różnica między sprawnością 7-latków badanych w 1979 roku, a 2009 roku jest ogromna. Warto wspomnieć chociażby o tym, że w 2009 roku 7-letnie dziecko przebiegło 600-metrowy dystans blisko 40 sekund wolniej niż jego rówieśnik z końca lat 70-tych – mówi dr Janusz Dobosz, kierownik Narodowego Centrum Badania Kondycji Fizycznej. Innym wymownym przykładem degradacji sprawności fizycznej młodych polskich pokoleń jest pomiar czasu zwisu na drążku na ugiętych ramionach. 7,5-letni chłopiec w 1989 r. potrafił zawisnąć na 17 sekund, a w 2009 r. – już tylko na 7 sekund. Jedyną próbą, w której zanotowano w 2009 roku poprawę wyniku względem lat poprzednich jest próba siły ścisku ręki – dodaje.
Zdaniem doktora Dobosza, bez zintensyfikowania działań na rzecz większej aktywności fizycznej wśród najmłodszych, negatywne trendy będą się nasilać. Ostrzega, że powoli doganiamy wzorce amerykańskie, gdzie liczba osób otyłych stale rośnie.
Proste ćwiczenia – obowiązkowo codziennie
Wszyscy eksperci zgodnie sygnalizują, że im wcześniej zaczniemy troszczyć się o rozwój fizyczny dzieci tym mniejsze będą spowolnienia w rozwoju w ich życiu dorosłym. Wystarczy kilkunastominutowa, ale regularna aktywność ruchowa. To przyzwyczajenie łatwo wypracować już u kilkuletnich dzieci. Odpowiednie stymulowanie zwiększa w tym okresie szybkość przekazywania impulsów nerwowych, co pozwala lepiej rozwinąć ośrodkowy układ nerwowy. Jest to związane również z rozwojem zdolności koordynacyjnych.
Wszystkie zmysły człowieka kształtują się wtedy, gdy człowiek jest aktywny sportowo. Dzieci łatwo można przekonać do uprawiania sportu i regularnej aktywności ruchowej. Trzeba jednak zaangażować do tego rodziców, nauczycieli, dorosłych, którzy pokażą różne możliwości i zainteresują dzieci ciekawymi ćwiczeniami.
Opracował Jan Żeszko
Wykorzystano materiały ze spotkań zorganizowanych przez wydawnictwo Nowa Era na Akademiach Wychowania Fizycznego w całej Polsce w dniach od 4 do 20 marca 2013 roku.